Vulkanen kunnen tussen de uitbarstingen jarenlang en zelfs eeuwen lang slapen. In zo'n rustperiode borrelen soms vulkanische gassen op uit het afgekoelde magma onder de vulkaan. Terwijl die gassen door de gesteenten van de berg opstijgen, reageren ze met het zout in het gesteente waardoor nieuwe mineralen ontstaan. Die zijn vaak fel  gekleurd, met grote kristallen. Eenmaal buiten de vulkaan stijgen de gassen in kalm tempo omhoog tussen de ruimte tussen de aarde en de dampkring. De krater die na de laatste uitbarsting overblijft begint in de loop van de tijd langzaam stuk te gaan. Op de nieuwe rotsen verschijnen planten en doordat er geen wind of water stroomt, worden de hellingen minder steil. Als de rustperiode tienduizenden jaren aanhoudt, is het bijna onmogelijk  om een vulkaan te ontdekken tussen de bergen. Pas in die tijd is het veilig om te  geloven dat de vulkaan echt niet meer gaat uitbarsten. Dus dat hij gewoon dood is.

Actieve vulkaan

Een actieve vulkaan is een vulkaan die nog soms uitbarst, maar dit hoeft niet perse. Wat de naam 'regelmatig' in deze tijd inhoudt verschilt per bron, van tientallen jaren tot duizenden jaren. Er zijn meer dan 1300 vulkanen over de hele wereld die als actief worden gerekend.

Slapende vulkanen

Een slapende vulkaan is een vulkaan die op dit moment niet actief is, maar dat later wel weer kan gaan uitbarsten.

De verschillen tussen slapende en actieve vulkanen zijn niet zo duidelijk te zien en daar door komt vaak verwarring, want er zijn geen manieren waardoor je dat wel heel duidelijk kan zien. Dit komt onder andere door de zeer verschillende levensstijlen van vulkanen ( enkele maanden tot miljoenen jaren). Verder kan de naam 'activiteit' op verschillende manieren worden opgevat.

Dode vulkaan

Een dode of uitgedoofde vulkaan is een vulkaan waarvan wetenschappers hebben vastgelegd  dat de kans op een nieuwe uitbarsting eigenlijk wel onmogelijk is. Het zijn vulkanen waarbij de aardkorst in de loop de tijd helemaal is dichtgegroeid dat er geen magma meer door heen kan komen. Moet zijn voordat deze niet langer meer als actief wordt aan gegeven.